Gelezen in BN De Stem: Stilte graag, groep 8 zit aan de doorstroomtoets.

De aanpassing moet ervoor zorgen dat elke leerling naar de middelbare school gaat die bij zijn niveau past. Bezwaren zijn er ook: ,,Deze toets draagt bij aan de gedachte dat hoger altijd beter is."

De eindtoets in groep acht gaat 'doorstroomtoets' heten, en vindt niet meer in april of mei plaats, maar in februari. Ergens de komende drie weken zijn de achtstegroepers aan de beurt om hun vaardigheid in rekenen en taal te staven. Een toets in februari is op zich geen nieuw fenomeen. Sterker: tot 2015 vond 'de Cito' altijd in die maand plaats. Destijds besloot minister Dekker echter dat de eindtoets moest worden losgetrokken van het advies van de basisschool. Op die manier zou het gewicht en de spanning van de eindtoets kleiner worden, en kreeg het oordeel van de leerkracht juist meer gewicht.
 

Waarom verandert dat?

De toets vond zo laat in het jaar plaats, dat de score binnenkwam op een moment dat het aanmeldproces bij de nieuwe school al lang liep. Het resultaat van de eindtoets kon wel voor een bijgesteld schooladvies zorgen, maar ondertussen zaten kinderen en ouders al ver in het aanmeldtraject, en hadden middelbare scholen hun planning ook al grotendeels gemaakt. Om dan nog te switchen: best een gedoe. Het gevolg: leerlingen met een bijgesteld schooladvies hadden volgens het ministerie een zeven keer kleinere kans op hun voorkeursplek in het voortgezet onderwijs, dan leerlingen die meteen dat advies kregen. Vooral kinderen van laagopgeleide ouders waren daar de dupe van, schreef de Onderwijsinspectie in een rapport. Zij kregen gemiddeld een lager advies dan ze op basis van hun toetsscore verdienden.

De toetsscore gaat een belangrijkere rol spelen in het proces, al benadrukt demissionair onderwijsminister Mariëlle Paul dat het advies van de basisschool de belangrijkste bouwsteen voor het schooladvies blijft. Leraren, intern begeleiders en schoolleiders kijken naar wat een kind in zijn mars heeft, op basis van jaren aan persoonlijke ervaringen en observaties. De schoolprestaties, die worden bijgehouden in een leerlingvolgsysteem, spelen een rol. De school kijkt ook naar de sociaal-emotionele vaardigheden. Dit alles samen leidt tot een voorlopig schooladvies in januari.

Die vormt, in de woorden van het ministerie van Onderwijs, 'een laatste check op de taal- en rekenvaardigheden' van de leerling. De toetsuitkomst geeft aan welk schooltype het beste bij die vaardigheden past. Als een leerling de toets beter maakt dan verwacht, en dus bijvoorbeeld op havo-niveau scoort in plaats van op vmbo-niveau, dan is de school voortaan in principe verplicht het advies bij te stellen. Dit is anders dan voorheen. Met de vroegere eindtoets was de school alleen verplicht het voorlopig schooladvies te 'heroverwegen'. Als een leerling met de toets lager scoort dan verwacht, wordt het advies van de school niet naar beneden bijgesteld.

De uitkomst van de doorstroomtoets - er zijn zes varianten waar basisscholen uit kunnen kiezen - is er op 15 maart. Uiterlijk negen dagen later volgt het definitieve schooladvies. In de week daarna, tussen 25 maart en 31 maart, melden alle leerlingen zich met dat advies in hun rugzak aan bij het voortgezet onderwijs.

De grote winst, volgens demissionair onderwijsminister Mariëlle Paul, is dat er nu een gelijk speelveld is. Leerlingen met een bijgesteld advies maken evenveel kans als leerlingen die meteen het 'juiste' advies kregen.